واکاوی نظریه ی وحدت وجود در مذهب تجلّی از نگاه عطار و شیخ شبستری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیارزبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران

2 دکتری تاریخ ایران دانشگاه شیراز و دانشجوی کارشناسی ارشد علوم سیاسی دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

3 دانش آموخته زبان و ادبیات و فارسی دانشگاه یاسوج

10.22034/api.2024.2019797.1002

چکیده

در جهانبینی وحدت وجود، تمام ممکنات ازسلسله مراتبی تشکیل شده اند که از ماده اولی شروع و به وجود کلی منتهی می گردند و همه ی موجودات مانند دوایر متحد المرکز، مرکز یگانه ی خود را که وجود است، منعکس می سازند. در این جهانبینی انسان از تجلّی اسمائی و صفاتی حق و عالَم از تجلّی افعالی او نمود یافته و محبوب ازلی با فیض های اقدس و مقدّس خود باعث ظهور این همه نقش و نگار شده است. شعر عرفانی فارسی مبیّن تفکر وحدت وجودعرفانی و بازتاب مفاهیم عمیق شعرای عارف و عاشقی است که با تجربه‌ی عرفانی خود به بیان آن پرداخته‌اند.از این رو تبیین و تحلیل اشعار عطاّر وشیخ شبستری نشان می‌دهد که ایشان به مضمون‌های مشابهی در مورد تجلّی وحدت پرداخته اند؛ زیرا هر دو متّفق القولند که آفرینش از تجلّی اسمائی، صفاتی و افعالی خداوندِ واحد به ظهور رسیده است و تمام ممکنات چونان آینه‌های متعددی هستند که ، با توجه به خصوصیتی که دارند، مَجلای آن ذات مطلق اند. تمثیل آینه بارزترین تمثیلی است که آن دو عارف در این مورد به کار می‌برند تا بدین وسیله رابطه‌ی ممکنات با تجلّی حق را نشان دهند. تنها تفاوت آنان در این است که عطّار با نگاهی عاشقانه‌تر نسبت به شبستری به ظهور حق در آینه‌ی ممکنات توجه می نماید؛ و شبستری با حجب و حیای بیشتر و با خضوعی تیزبین تر کوس رسوایی سرمی کشد.

کلیدواژه‌ها

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار